لوزالمعده، غده‌ی بزرگی در پشت معده و نزدیک به دوازدهه (قسمت اول روده‌ی کوچک) است و ترشحات خود را همراه ترشحات صفرا (که از کبد به وسیله‌ی مجرای صفراوی خارج می‌شود) به داخل دوازدهه می‌‌ریزد.
آنزیم‌های لازم برای هضم مواد غذایی به شکل غیر فعال و داخل کیسه‌هایی میکروسکوپی در لوزالمعده ذخیره شده‌اند و پس از خوردن غذا به وسیله‌ی محرک‌های عصبی و شیمیایی به داخل دوازدهه می‌ریزند، سپس به وسیله‌ی موادی که از جدار روده آزاد میشوند و محیط قلیایی که به وسیله‌ی ترشحات صفرا ایجاد می‌شود، به شکل فعال درآمده و شروع به هضم مواد غذایی می‌کنند. وقتی لوزالمعده دچار التهاب می‌شود، این آنزیم‌ها داخل بافت پانکراس (تنظیم‌کننده‌ی قند بدن) میشوند و شروع به از بین بردن و هضم بافت خود پانکراس می‌کنند. با بروز این بیماری، لوزالمعده به تدریج توانایی خود را در تولید آنزیم‌های هضم‌کننده و هورمون‌های لازم برای سلامت بدن از دست می‌دهد.
دلایل بروز بیماری
– شایع‌ترین دلیل بروز التهاب لوز المعده، انسداد مجاری توسط سنگ صفراوی و مصرف الکل است.
– افزایش چربی خون
– عفونت‌های ویروسی
– آسیب‌‌های شکمی
– تومورها
– داروها
– ضربه یا جراحی شکم
التهاب لوز المعده از نظر طب سنتی
در طب سنتی ایران، استرس و اضطراب مداوم، بی‌نظمی در مصرف وعده‌های غذایی، نجویدن غذا، نوشیدن زیاد چای، قهوه، نسکافه و انواع نوشابه‌های گازدار، مصرف غذاهای شور و فست فودها، مصرف انواع داروهای شیمیایی، مصرف بیش از حد فرآورده‌های حیوانی و مصرف الکل و انواع دخانیات باعث آسیب به لوزالمعده می‌شود.
التهاب لوزالمعده که در طب مدرن به آن پانکراتیت گفته می‌شود، می‌تواند بر حسب عامل ایجاد کننده و شدت آن، حاد یا مزمن باشد. این بیماری در هر دو شکل بسیار جدی و در موارد شدید همراه با خونریزی، عفونت و آسیب دائمی بافت است.
پانکراتیت حاد
پانکراتیت حاد شایع‌تر از پانکراتیت مزمن است و معمولا به طور ناگهانی و در عرض چند ساعت ظاهر شده و در عرض چند روز با درمان برطرف می‌شود. سنگ‌های صفراوی، عفونت‌های ویروسی، ضربه‌های شکمی، افزایش چربی خون، مصرف برخی از داروها و اختلالات مادرزادی از جمله عوامل بروز التهاب حاد لوزالمعده هستند. علائم این نوع بیماری عبارتند از:
– شکم متورم و حساس به لمس
– تهوع و استفراغ
– درد شکم
– افزایش نبض و تنفس
– تب
در معاینه‌ی شکم ممکن است تجمع مایع در شکم، کاهش صدای روده‌ها، کاهش حجم داخل عروق، کاهش حجم ادرار، خشکی مخاط‌ها و افت فشار خون دیده شود. درد پانکراتیت معمولا با خوابیدن به پشت بدتر می‌شود.
پانکراتیت مزمن
پانکراتیت مزمن معمولا به دنبال چندین بار بروز پانکراتیت حاد ظاهر می‌شود. سنگ‌های صفراوی مکرر و مصرف طولانی مدت الکل عامل ایجاد این نوع التهاب هستند که در آن بافت پانکراس به تدریج از بین می‌رود. درد شکم پس از خوردن غذا، اسهال طولانی مدت ناشی از هضم نشدن مواد غذایی، کاهش وزن و در موارد شدید‌تر افزایش قند خون از علائم شایع پانکراتیت مزمن هستند. سرطان لوزالمعده ممکن است به دنبال پانکراتیت مزمن ایجاد شود که با علائمی مانند درد شکم، لاغری و زردی بروز می‌کند. درد ممکن است روزها یا هفته‌ها طول بکشد و در قسمت فوقانی شکم و گاهی به پشت یا سراسر شکم ظاهر شود.
چای گشنیز، نسخه‌ی درمانی
ابتدا ۱۰۰ گرم گشنیز را خرد کنید، سپس ۲۰۰ گرم آب رادر ظرفی بریزید و روی حرارت بگذارید تا بجوشد. وقتی آب جوش آمد، گشنیزها را درون آب بریزید و اجازه دهید پنج دقیقه بجوشد. به مدت دو ماه، این چای گیاهی را سه بار در روز و بین وعده‌های غذایی‌تان بنوشید. این نسخه‌ی درمانی برای بیماران دیابتی نیز مفید است.
رژیم غذایی التهاب لوزالمعده
یکی از توصیه‌های درمانی در طب سنتی برای بهبود این بیماری، حذف همه‌ی فرآورده‌های حیوانی به خصوص انواع گوشت و مصرف غذاهای گیاهی و رعایت نکته‌های مهم در برنامه‌ی غذایی با توجه به شدت و ضعف بیماری است.
– روزانه ۳۰ دقیقه قبل و دو ساعت بعد از غذا، سه لیوان آب خنک و گوارا بنوشید.
– روزانه یک لیوان شربت عسل طبیعی و لیمو ترش تازه بنوشید.
– با مصرف غذاهای فیبردار از بروز یبوست پیشگیری کنید.
– هر لقمه‌ی غذا را چندین بار و به دفعات زیاد بجوید.
– روزانه یک لیوان آب سیب میل کنید.
– نرمش و ورزش‌های سبک انجام دهید.
– از استرس و ناراحتی‌های روحی بپرهیزید.